مراسم تاریخی
| تاریخ ارسال: 1400/10/25 |
واژه جشن فارسی گرفته شده از «یسن (Yasna) اوستایی» است، به معنی ستایش و پرستش. جشن با سکون حرف دوم در ایران به همان معنی عید است که زرتشتیان نیز به همین مفهوم و معنی آن را بکار می‌برند. هدف از برگزاری این همه جشن‌ها و گردهمایی‌ها نزدیکی افراد جامعه و موانست آنان و تمرکز نیرو و اتحاد و اتفاق بوده‌است. واژه جشن که امروزه به جای عید و ایام خوشی بکار می‌رود، در قدیم برای اطلاق مراسمی بکار می‌رفت که آیین‌های دینی را با سرور و شادمان توامان سازند، به عبارت دیگر، جشن یعنی ستایش و پرستش دینی همراه با سرور و شادمانی. در فرهنگ ایران کهن، علت آفرینش آدمیان، رواج نیکی محض نه تنها در دنیای زمینی، بلکه در همه کائنات است. از میان جشن‌های بسیار ایران باستان جشن نوروز از همه مهمتر بوده‌است و با تفصیل بیشتری برگزار می‌گشته است .جشن‌های باستان انواع زیادی داشتند که با هم تعدادی از آنها را بررسی می‌کنیم.
جشن نوروز
نوروز یکی از کهن ترین جشن های به جا مانده از دوران ایران باستان است .اعتقادات پیشینیان این بود که سرنوشت انسان و جهان در سال پیش رو، در نوروز تعیین می‌شود. از دیگر اعتقادات این بود که ارواح درگذشتگان به خانه‌هایشان بازمی‌گردند؛ بنابراین برای آنها سفره‌های رنگین پهن می‌کردند. می‌گویند که در ابتدا این سفره به هفت شین معروف بوده و شامل: شمع، شیرینی، شراب، شیر، شربت، شکر و شانه بوده؛ و بعد از ورود اسلام با تحریم شراب به هفت سین تغییر یافت. اجزای اصلی هفت سین امروزی در ایران شامل سبزه، سماق، سیب، سیر، سمنو، سرکه و سنجد است و گذاشتن ماهی قرمز ، سنبل، سکه ، تخم مرغ رنگی،آیینه و همچنین ساعت و شمع و کتاب قرآن و حافظ در کنار اجزای اصلی در میان مردم رایج است. هر کدام از سین ها مفهومی دارند که ایرانیان با قرار دادن آنها کنار هم به استقبال بهار و نوروز می روند. به طور مثال سیب نماد سلامتی و زیبایی، سمنو سمبل خیر و برکت، سرکه نشانه تسلیم و رضایت، سماق نماد صبر و بردباری، سنجد سمبل عقل و درایت،سبزه نشانه حیات و زایش و سیر نماد تندرستی و مناعت طبع است.
در نخستین روز از سال خورشیدی ایرانی با آغاز فصل بهار، در یکم فروردین ماه همه ساله با شور و نشاط بسیار در مناطق گوناگون با آداب و رسوم خاص هر منطقه در سیزده روزِ متوالی برگزار می گردد. جشن نوروز و ورود به سال نو به طور مشترک میان کشورهای برگزار کننده ی آن نظیر ایران، جمهوری آذربایجان، هند، پاکستان، قرقیزستان و ترکیه در سال ۲۰۰۹ میلادی (۱۳۸۸ هجری شمسی) در فهرست میراث فرهنگی و معنوی یونسکو به ثبت رسیده است. در هفتم فروردین ۱۳۸۹ نیز نخستین دوره ی جشن جهانی نوروز در تهران برگزار شد و این شهر به عنوان «دبیرخانه ی نوروز» معرفی گردید. در برخی کشورها نوروز دارای تعطیلات رسمی است که در ایران چهار روز نخستِ فروردین، تعطیل رسمی بوده و برای برخی سازمان ها تا سیزدهم فروردین این تعطیلات ادامه دارد.
جشن ها و مناسبات نوروزی در ایران و دیگر کشورها با برنامه های متعددی همراه است. در گوشه و کنار ایران مراسم مختلفی در استقبال از نوروز بنا به فرهنگ و رسوم رایج منطقه باشکوه هر چه تمام تر صورت می گیرد: نظافت و خانه تکانی، کاشتن سبزه ی عید با گندم، ماش و غیره، خرید و تهیه ی پوشاک، طبخ غذاها و شیرینی های محلی.
♦ در قدیم نوروز به دو بخش تقسیم می‌شد:
نوروز یکی از کهن ترین جشن های به جا مانده از دوران ایران باستان است .اعتقادات پیشینیان این بود که سرنوشت انسان و جهان در سال پیش رو، در نوروز تعیین می‌شود. از دیگر اعتقادات این بود که ارواح درگذشتگان به خانه‌هایشان بازمی‌گردند؛ بنابراین برای آنها سفره‌های رنگین پهن می‌کردند. می‌گویند که در ابتدا این سفره به هفت شین معروف بوده و شامل: شمع، شیرینی، شراب، شیر، شربت، شکر و شانه بوده؛ و بعد از ورود اسلام با تحریم شراب به هفت سین تغییر یافت. اجزای اصلی هفت سین امروزی در ایران شامل سبزه، سماق، سیب، سیر، سمنو، سرکه و سنجد است و گذاشتن ماهی قرمز ، سنبل، سکه ، تخم مرغ رنگی،آیینه و همچنین ساعت و شمع و کتاب قرآن و حافظ در کنار اجزای اصلی در میان مردم رایج است. هر کدام از سین ها مفهومی دارند که ایرانیان با قرار دادن آنها کنار هم به استقبال بهار و نوروز می روند. به طور مثال سیب نماد سلامتی و زیبایی، سمنو سمبل خیر و برکت، سرکه نشانه تسلیم و رضایت، سماق نماد صبر و بردباری، سنجد سمبل عقل و درایت،سبزه نشانه حیات و زایش و سیر نماد تندرستی و مناعت طبع است.
در نخستین روز از سال خورشیدی ایرانی با آغاز فصل بهار، در یکم فروردین ماه همه ساله با شور و نشاط بسیار در مناطق گوناگون با آداب و رسوم خاص هر منطقه در سیزده روزِ متوالی برگزار می گردد. جشن نوروز و ورود به سال نو به طور مشترک میان کشورهای برگزار کننده ی آن نظیر ایران، جمهوری آذربایجان، هند، پاکستان، قرقیزستان و ترکیه در سال ۲۰۰۹ میلادی (۱۳۸۸ هجری شمسی) در فهرست میراث فرهنگی و معنوی یونسکو به ثبت رسیده است. در هفتم فروردین ۱۳۸۹ نیز نخستین دوره ی جشن جهانی نوروز در تهران برگزار شد و این شهر به عنوان «دبیرخانه ی نوروز» معرفی گردید. در برخی کشورها نوروز دارای تعطیلات رسمی است که در ایران چهار روز نخستِ فروردین، تعطیل رسمی بوده و برای برخی سازمان ها تا سیزدهم فروردین این تعطیلات ادامه دارد.
جشن ها و مناسبات نوروزی در ایران و دیگر کشورها با برنامه های متعددی همراه است. در گوشه و کنار ایران مراسم مختلفی در استقبال از نوروز بنا به فرهنگ و رسوم رایج منطقه باشکوه هر چه تمام تر صورت می گیرد: نظافت و خانه تکانی، کاشتن سبزه ی عید با گندم، ماش و غیره، خرید و تهیه ی پوشاک، طبخ غذاها و شیرینی های محلی.
♦ در قدیم نوروز به دو بخش تقسیم می‌شد:
- نوروز کوچک که اولین روز فروردین‌ماه بود. پنج روز اول فروردین، جشن حالتی همگانی داشت و به نوروز همگانی هم مشهور بود.
- نوروز بزرگ که از از ششم فروردین شروع می‌شد. در تقویم ایران باستان، ششمین روز از هر ماه را خردادروز می‌نامیدند. این روز منسوب به فرشته موکل آب، خردادامشاسپند بود. به باور زرتشتی‌ها در این روز میلاد زرتشت اتفاق افتاده است. در زمان ساسانیان این روز اهمیت و تقدس خاصی داشت.
چهارشنبه سوری
آخرین سه شنبه سال (شب چهارشنبه) سال زمان برگزاری جشن چهارشنبه سوری ست. تاریخچه‌ی چهارشنبه‌سوری به سال‌های بسیار دور برمی‌گردد. این جشن خود آمیزه‌ای از چند رسم کوچک و بزرگ است. سنت اصلی در آداب و رسوم چهارشنبه‌سوری برپایی آتش و خواندن شعر "زردی من از تو، سرخی تو از من" هنگام پریدن از روی آن بوده است.
این شعر دعایی بوده است که ایرانیان از قدیم برای آتش می‌خواندند و از آن می‌خواستند تا بیماری‌ها و کسالت‌ها و نگرانی‌های سالی که گذشته را از آنها بگیرد تا سال جدید را با شادکامی و سرزندگی شروع کنند. چهارشنبه‌سوری همچنین اولین پایکوبی برای پیشواز بهار شمرده می‌شود.
از رسوم متداول در جشن چهارشنبه سوری، سر زدن به بزرگ‌ترها و روشن کردن آتش بر بام خانه‌ها بوده است که امروزه جای خود را به آدابی دیگر داده است. آتش در میان ایرانیان باستان عنصری پاک‌کننده بود و در جشن‌های آتش برای از بین بردن ناپاکی‌ها از این عنصر استفاده می‌شد. طلب گرما و نور از دیگر دلایل روشن کردن آتش در جشن چهارشنبه سوری به شمار می‌رفت.
مردم مناطق مختلف ایران با توجه به آداب و رسوم و سنت‌های خاص مربوط به خود، مراسم چهار شنبه سوری را با خوردن آجیل و انواع پلوهای متنوع و آش برگزار می کنند. برای اجرای این مراسم در اماکن مختلف، به تعداد سه، پنج یا هفت آتش بزرگ می‌افروزند و افراد از بزرگ تا کوچک هر کدام سه بار از روی آنها پریده تا ضعف و زردی ناشی از بیماری و ناراحتی ها و نگرانی های سالی که گذشت را به آتش سپرده و از خود بزدایند و سال نو را با آسودگی و شادی آغاز کرده و سلامت و سرخی و شادی آتش را از آن خود کنند. مردم ایران در حال پریدن از روی آتش ترانه های مختلفی می خوانند که در آن ها درخواست برکت، سلامت، بارآوری و پاکیزگی مطرح می شود، مثل «سرخی تو از من، زردی من از تو». کوزه شکنی، فال گوش نشینی ، آب پاشی، بخت گشائی دختران، دفع چشم زخم، شال اندازی، قاشق زنی، فال گرفتن و غیره نیز جزء باورها و رسم های جالب و جذاب در این شب هستند.
آخرین سه شنبه سال (شب چهارشنبه) سال زمان برگزاری جشن چهارشنبه سوری ست. تاریخچه‌ی چهارشنبه‌سوری به سال‌های بسیار دور برمی‌گردد. این جشن خود آمیزه‌ای از چند رسم کوچک و بزرگ است. سنت اصلی در آداب و رسوم چهارشنبه‌سوری برپایی آتش و خواندن شعر "زردی من از تو، سرخی تو از من" هنگام پریدن از روی آن بوده است.
این شعر دعایی بوده است که ایرانیان از قدیم برای آتش می‌خواندند و از آن می‌خواستند تا بیماری‌ها و کسالت‌ها و نگرانی‌های سالی که گذشته را از آنها بگیرد تا سال جدید را با شادکامی و سرزندگی شروع کنند. چهارشنبه‌سوری همچنین اولین پایکوبی برای پیشواز بهار شمرده می‌شود.
از رسوم متداول در جشن چهارشنبه سوری، سر زدن به بزرگ‌ترها و روشن کردن آتش بر بام خانه‌ها بوده است که امروزه جای خود را به آدابی دیگر داده است. آتش در میان ایرانیان باستان عنصری پاک‌کننده بود و در جشن‌های آتش برای از بین بردن ناپاکی‌ها از این عنصر استفاده می‌شد. طلب گرما و نور از دیگر دلایل روشن کردن آتش در جشن چهارشنبه سوری به شمار می‌رفت.
مردم مناطق مختلف ایران با توجه به آداب و رسوم و سنت‌های خاص مربوط به خود، مراسم چهار شنبه سوری را با خوردن آجیل و انواع پلوهای متنوع و آش برگزار می کنند. برای اجرای این مراسم در اماکن مختلف، به تعداد سه، پنج یا هفت آتش بزرگ می‌افروزند و افراد از بزرگ تا کوچک هر کدام سه بار از روی آنها پریده تا ضعف و زردی ناشی از بیماری و ناراحتی ها و نگرانی های سالی که گذشت را به آتش سپرده و از خود بزدایند و سال نو را با آسودگی و شادی آغاز کرده و سلامت و سرخی و شادی آتش را از آن خود کنند. مردم ایران در حال پریدن از روی آتش ترانه های مختلفی می خوانند که در آن ها درخواست برکت، سلامت، بارآوری و پاکیزگی مطرح می شود، مثل «سرخی تو از من، زردی من از تو». کوزه شکنی، فال گوش نشینی ، آب پاشی، بخت گشائی دختران، دفع چشم زخم، شال اندازی، قاشق زنی، فال گرفتن و غیره نیز جزء باورها و رسم های جالب و جذاب در این شب هستند.
شب یلدا
واژه یلدا از زبان سریانی و به معنای تولد است و سبب این نامگذاری را چنین دانسته‌اند که در پایان این شب دراز که اهریمنی است خورشید یا مهر متولد می‌شود و تاریکی را از میان می‌برد. یلدا و مراسمی که در نخستین شب زمستان و بلندترین شب سال برپا می‌کردند نزدیک به چند هزار سال است که آخرین شب پاییز (۲۰ دسامبر) یعنی شب یلدا که تاریک ترین و درازترین شب سال است توسط ایرانیان جشن گرفته می‌شود و آیین‌ها و رسومات مختلفی در این شب به یادماندنی در کنار هم سپری می کنند، شب زیبایی که در شهرهای مختلف ایران آداب و رسومی دارد. شب یلدا یا شب چله در ایران یکی از کهن‌ترین جشن‌های ایرانی است. در این جشن، طی شدن بلندترین شب سال و به دنبال آن بلندتر شدن طول روزها در نیم‌کره شمالی، که مصادف با انقلاب زمستانی است، گرامی داشته می‌شود. این جشن ها در بیشتر نقاط ایران با گِردهم آمدن و شب نشینی اعضای خانواده و اقوام در کنار یک دیگر برگزار می شود.این شب مراسم مختلفی دارد که هر یک جنبه‌ی نمادین داشته و نشانی از برکت، تندرستی، فراوانی و شادکامی هستند. این مراسم‌ها عبارتند از: خوردن میوه هایی مانند هندوانه و انار، خوردن آجیل و شیرینی، طبخ غذاهای محلی، حافظ خوانی، گرفتن فال، شعرخوانی، شاهنامه خوانی و داستان خوانی.
واژه یلدا از زبان سریانی و به معنای تولد است و سبب این نامگذاری را چنین دانسته‌اند که در پایان این شب دراز که اهریمنی است خورشید یا مهر متولد می‌شود و تاریکی را از میان می‌برد. یلدا و مراسمی که در نخستین شب زمستان و بلندترین شب سال برپا می‌کردند نزدیک به چند هزار سال است که آخرین شب پاییز (۲۰ دسامبر) یعنی شب یلدا که تاریک ترین و درازترین شب سال است توسط ایرانیان جشن گرفته می‌شود و آیین‌ها و رسومات مختلفی در این شب به یادماندنی در کنار هم سپری می کنند، شب زیبایی که در شهرهای مختلف ایران آداب و رسومی دارد. شب یلدا یا شب چله در ایران یکی از کهن‌ترین جشن‌های ایرانی است. در این جشن، طی شدن بلندترین شب سال و به دنبال آن بلندتر شدن طول روزها در نیم‌کره شمالی، که مصادف با انقلاب زمستانی است، گرامی داشته می‌شود. این جشن ها در بیشتر نقاط ایران با گِردهم آمدن و شب نشینی اعضای خانواده و اقوام در کنار یک دیگر برگزار می شود.این شب مراسم مختلفی دارد که هر یک جنبه‌ی نمادین داشته و نشانی از برکت، تندرستی، فراوانی و شادکامی هستند. این مراسم‌ها عبارتند از: خوردن میوه هایی مانند هندوانه و انار، خوردن آجیل و شیرینی، طبخ غذاهای محلی، حافظ خوانی، گرفتن فال، شعرخوانی، شاهنامه خوانی و داستان خوانی.
سیزده به در (روز طبیعت)
درفرهنگ ایرانیان سیزدهمین روز از ماه فروردین، سیزده بِدَ‌ر، جشن بدرقه ی نوروز یا روز طبیعت نامگذاری شده است. سیزده به در یکی از آیین های باستانی و از مهم ترین سنن و رسوم رایج و مشترک در میان اقوام ایرانی است. این روز از تعطیلات رسمی در ایران به شمار می‌رود. .در فرهنگ اساطیری ایرانیان باستان و بسیاری از ملل، عدد سیزده نحس بوده و معتقد بودند که در این روز اتفاقات ناگواری رخ می دهد، به این ترتیب در روز سیزده فروردین، حتی برای زمانی کوتاه، از خانه های خود خارج شده و در طبیعت به جشن و شادی می پرداختند تا خود را از بلایا حفظ کرده و نحسی این روز در طبیعت به در شود.در این روز هر خانواده سبزه هفت سین را به بیرون از خانه برده و در آب جاری رها می کند تا غم ها و بدی ها و بیماری ها همراهش به در شوند و سال جدید عاری از اینها باشد. ایرانیان از گذشته تاکنون همه ساله با آغاز سال نو و فصل بهار، پس از گذراندن دوازده روز از تعطیلات نوروزی، در این روز با بیرون رفتن از خانه به دامان طبیعت، مراسم سیزده به در را با شیوه ها، آداب و رسوم متفاوت و گسترده ای برگزار می کنند. پس از این روز، تعطیلات نوروزی به پایان رسیده و مردم دوباره به زندگی عادی بازمی گردند و کار و فعالیت خویش را در سال جدید از سرمی گیرند. بنا بر فرهنگ مردم هر منطقه مراسمی چون بازی، ورزش، مسابقات محلی، پوشیدن لباس های سنتی، موسیقی، رقص های محلی و گروهی، خوردن کاهو سکنجبین، طبخ غذاهای محلی و انواع آش ها و دیگر رسوم رایج در بین اقوام ایرانی ست. بخشی دیگر از آیین های سیزده به در ریشه در باورها و فرهنگ اساطیری دارد که به نوعی با تقدیر و سرنوشت مردم در ارتباط بوده است. فال گیری (به ویژه فال کوزه)، سبزه یا علف گره زدن با هدف بخت گشایی دختران و پسران جوان و هم چنین به نیت باز شدن گره مشکلات و برآورده شدن آرزوهای همه ی افراد، به آب دادن یا به قولی دور انداختن سبزه هایی که چند روز اول سال نو بر سر سفره ی هفت سین قرار می دهند به نشانه ی دور انداختن پلیدی ها و مریضی ها از خود و غیره بخشی از رسوم رایج مردم ایران در این روز به شمار می رود.
درفرهنگ ایرانیان سیزدهمین روز از ماه فروردین، سیزده بِدَ‌ر، جشن بدرقه ی نوروز یا روز طبیعت نامگذاری شده است. سیزده به در یکی از آیین های باستانی و از مهم ترین سنن و رسوم رایج و مشترک در میان اقوام ایرانی است. این روز از تعطیلات رسمی در ایران به شمار می‌رود. .در فرهنگ اساطیری ایرانیان باستان و بسیاری از ملل، عدد سیزده نحس بوده و معتقد بودند که در این روز اتفاقات ناگواری رخ می دهد، به این ترتیب در روز سیزده فروردین، حتی برای زمانی کوتاه، از خانه های خود خارج شده و در طبیعت به جشن و شادی می پرداختند تا خود را از بلایا حفظ کرده و نحسی این روز در طبیعت به در شود.در این روز هر خانواده سبزه هفت سین را به بیرون از خانه برده و در آب جاری رها می کند تا غم ها و بدی ها و بیماری ها همراهش به در شوند و سال جدید عاری از اینها باشد. ایرانیان از گذشته تاکنون همه ساله با آغاز سال نو و فصل بهار، پس از گذراندن دوازده روز از تعطیلات نوروزی، در این روز با بیرون رفتن از خانه به دامان طبیعت، مراسم سیزده به در را با شیوه ها، آداب و رسوم متفاوت و گسترده ای برگزار می کنند. پس از این روز، تعطیلات نوروزی به پایان رسیده و مردم دوباره به زندگی عادی بازمی گردند و کار و فعالیت خویش را در سال جدید از سرمی گیرند. بنا بر فرهنگ مردم هر منطقه مراسمی چون بازی، ورزش، مسابقات محلی، پوشیدن لباس های سنتی، موسیقی، رقص های محلی و گروهی، خوردن کاهو سکنجبین، طبخ غذاهای محلی و انواع آش ها و دیگر رسوم رایج در بین اقوام ایرانی ست. بخشی دیگر از آیین های سیزده به در ریشه در باورها و فرهنگ اساطیری دارد که به نوعی با تقدیر و سرنوشت مردم در ارتباط بوده است. فال گیری (به ویژه فال کوزه)، سبزه یا علف گره زدن با هدف بخت گشایی دختران و پسران جوان و هم چنین به نیت باز شدن گره مشکلات و برآورده شدن آرزوهای همه ی افراد، به آب دادن یا به قولی دور انداختن سبزه هایی که چند روز اول سال نو بر سر سفره ی هفت سین قرار می دهند به نشانه ی دور انداختن پلیدی ها و مریضی ها از خود و غیره بخشی از رسوم رایج مردم ایران در این روز به شمار می رود.
گل چینی
گلاب عصاره‌‌ی گل محمدی است که اغلب با استفاده از فنون بومی و سنتی خاص به دست می آید. کشور ایران حدود هفت هزار سال در کاشت گل محمدی قدمت دارد و همواره مبدا تولید گلاب بوده است. کاشان و نقاط اطراف آن دارای باغ های گل محمدی بسیار است که ناب ترین و خوشبوترین گلاب های ایران از دل این منطقه ی کویری و خشک به‌دست می آید. منطقه‌ی قمصر از دیرباز تاکنون با نام گلاب شناخته شده و از مهم ترین مراکز پرورش گل محمدی با وسیع ترین و خوش رایحه ترین گلستان ایران است. این منطقه یکی از منحصر به فرد ترین، اصیل ترین و تکنیکی ترین روش های تقطیر و تولید گلاب را دارد. گلابی که از این منطقه به دست می آید مرغوب ترین گلاب جهان به شمار رفته و دارای ارج و قرب بسیاری از نظر مذهبی است. گلاب این منطقه علاوه بر آن‌که برای معطر کردن فضاهای مذهبی در داخل ایران به‌کار می رود، خانه ی خدا را نیز هر ساله در نهم ذیالحجه شستشو می دهد.
سابقه ی تقطیر و گلاب گیری به عنوان تکنیکی که تا به امروز کارآمدترین روش عصاره گیری است، به آیین باستانی «عید گلابی» باز می گردد که امروزه در کاشان به «لتان» معروف است. آیین گل چینی و آیین هزار ساله ی گلاب گیری در قمصر، نیاسر و سایر نقاط گل خیز کاشان، هرساله از اوایل اردیبهشت ماه، آغاز و تا اواخر خرداد ماه ادامه دارد. امروزه علاوه بر قمصر و نیاسر مناطقی نظیر برزک، کامو، وادقان، ون، دره به گلاب گیری می پردازند. در برخی آبادی های کوهپایه ای و سردسیر، کاشت گل محمدی و انتقال آن به نزدیک ترین مرکز گلاب‌گیری منطقه صورت می گیرد.
گلاب عصاره‌‌ی گل محمدی است که اغلب با استفاده از فنون بومی و سنتی خاص به دست می آید. کشور ایران حدود هفت هزار سال در کاشت گل محمدی قدمت دارد و همواره مبدا تولید گلاب بوده است. کاشان و نقاط اطراف آن دارای باغ های گل محمدی بسیار است که ناب ترین و خوشبوترین گلاب های ایران از دل این منطقه ی کویری و خشک به‌دست می آید. منطقه‌ی قمصر از دیرباز تاکنون با نام گلاب شناخته شده و از مهم ترین مراکز پرورش گل محمدی با وسیع ترین و خوش رایحه ترین گلستان ایران است. این منطقه یکی از منحصر به فرد ترین، اصیل ترین و تکنیکی ترین روش های تقطیر و تولید گلاب را دارد. گلابی که از این منطقه به دست می آید مرغوب ترین گلاب جهان به شمار رفته و دارای ارج و قرب بسیاری از نظر مذهبی است. گلاب این منطقه علاوه بر آن‌که برای معطر کردن فضاهای مذهبی در داخل ایران به‌کار می رود، خانه ی خدا را نیز هر ساله در نهم ذیالحجه شستشو می دهد.
سابقه ی تقطیر و گلاب گیری به عنوان تکنیکی که تا به امروز کارآمدترین روش عصاره گیری است، به آیین باستانی «عید گلابی» باز می گردد که امروزه در کاشان به «لتان» معروف است. آیین گل چینی و آیین هزار ساله ی گلاب گیری در قمصر، نیاسر و سایر نقاط گل خیز کاشان، هرساله از اوایل اردیبهشت ماه، آغاز و تا اواخر خرداد ماه ادامه دارد. امروزه علاوه بر قمصر و نیاسر مناطقی نظیر برزک، کامو، وادقان، ون، دره به گلاب گیری می پردازند. در برخی آبادی های کوهپایه ای و سردسیر، کاشت گل محمدی و انتقال آن به نزدیک ترین مرکز گلاب‌گیری منطقه صورت می گیرد.
.jpg)
گل غلتان
آیین سنتی گُل غَلتان، با قدمتی بیش از ۴۰۰ سال، یکی از رسوم سنتی زیبا و با طراوتِ به یادگار مانده از قرون قبل است که امروزه در مناطق مختلفی از ایران برگزار می شود. این آیین هر سال در اولین بهار از زندگی نوزادان، به طور معمول در اردیبهشت ماه توسط یکی از بانوان نزدیک نوزاد همچون مادر، عمه، خاله و یا مادربزرگ با همراهی اهالی منطقه انجام می شود. این مراسم جزء میراث معنوی ثبت شده در شهر امیریه، شهرستان دامغان، قرار دارد که مقدمات ثبت جهانی آن نیز صورت گرفته است.
طبق اعتقادات مردم محلی، غلتاندن نوزاد در بین برگ های گل محمدی موجب سرزندگی و شادابی نوزاد می شود و علاوه بر این، طراوت برگ های این گل خوشرنگ و معطر از پوست نوزاد محافظت کرده و مصون ماندن از انواع بیماری ها و خوش رویی نوزاد را به دنبال دارد. مراسم گل غلتان از هنگام تولد تا زمان یک سالگی نوزاد انجام می شود. بر اساس این آیین سنتی، برای نوزادانی که در فصل بهار متولد می شوند، در دهمین روز از تولد آنان، پس از حمام و غسلِ روز دهم نوزاد مراسم گل غلتان را انجام می دهند و برای نوزادانی که در فصول دیگر سال متولد می شوند نیز این رسم را در اولین فصل بهار پس از تولد آنان برگزار می کنند. در فصل بهار هم زمان با رویش گل های محمدی تعدادی از بانوانِ خانواده ی نوزاد تازه متولد شده در ساعات آغازین صبح برای چیدن گل به مزارع و باغ های گل محمدی رفته و با همراهی صلوات و خواندن اشعار به جمع آوری گل برای اجرای این مراسم می پردازند. پس از اتمام جمع آوری گل های چیده شده آن ها را پرپر می کنند. چهار تَن از بانوان هر یک چهار گوشه پارچه ای سفید رنگ را گرفته و در میان آن گل های پرپر شده را می ریزند. پس از حمام و خشک کردن بدن نوزاد، او را در میان این پارچه ی پر گل نهاده و همراه با ذکر نام پنج تن، ختم صلوات، با خواندن اشعار و ابیاتی و توصیفِ زیبایی‌های کودک خود شروع به انجام این آیین و غلتاندن و تطهیر بدن نوزاد در بین برگ گل ها می نمایند. پس از اتمام مراسم از مهمانان با نوشیدنی و شیرینی پذیرائی می شود.
این آیین به یکی از افسانه های قدیمی ایران با نام «گل خندان» برمی گردد که در آن انسان هایی مقدس و پاک نوید و بشارتِ تولد نوزادی مبارک را می دهند که با هر بار خندیدن او از دهانش گل می شکفد و با هر بار گریه اش، اشک‌های او تبدیل به مروارید شده و خشت های زیر پایش با هر قدمی که بر می‌دارد به طلا و نقره تبدیل می شوند. گمان می رود که مراسم سنتی «گل غلتان» نیز آیینِ «گل خندان» باشد تا با تولد نوزادان، خوشبختی و برکت را برای خانواده هایشان به ارمغان آورند.
همه ساله اجرای این مراسم زیبا گاه در قالب جشنواره ی سنتی اجرا شده و سبب حضور گردشگران و بازدیدکنندگان فراوانی به این منطقه می شود. در کنار اجرای آیین سنتی غلتاندن نوزادان در میان گل های محمدی، موسیقی محلی، رقص چوب محلی، بازی های محلی، بازارچه های فراورده های سنتی و محلی، امکان بازدید از جاذبه های تاریخی، طبیعی و تفریحی شهر، پخت همزمان سمنو، نان و فتیر محلی، بازدید از کارگاه های کَرباسبافی و همچنین کالسکه و شترسواری از برنامه های این جشنواره ی جالب و دیدنی است.
منابع: kojaro.com، digikala.com، wikipedia.org، www.safarme.ir، vista.ir،seoul.mfa.ir ، namnak.com
آیین سنتی گُل غَلتان، با قدمتی بیش از ۴۰۰ سال، یکی از رسوم سنتی زیبا و با طراوتِ به یادگار مانده از قرون قبل است که امروزه در مناطق مختلفی از ایران برگزار می شود. این آیین هر سال در اولین بهار از زندگی نوزادان، به طور معمول در اردیبهشت ماه توسط یکی از بانوان نزدیک نوزاد همچون مادر، عمه، خاله و یا مادربزرگ با همراهی اهالی منطقه انجام می شود. این مراسم جزء میراث معنوی ثبت شده در شهر امیریه، شهرستان دامغان، قرار دارد که مقدمات ثبت جهانی آن نیز صورت گرفته است.
طبق اعتقادات مردم محلی، غلتاندن نوزاد در بین برگ های گل محمدی موجب سرزندگی و شادابی نوزاد می شود و علاوه بر این، طراوت برگ های این گل خوشرنگ و معطر از پوست نوزاد محافظت کرده و مصون ماندن از انواع بیماری ها و خوش رویی نوزاد را به دنبال دارد. مراسم گل غلتان از هنگام تولد تا زمان یک سالگی نوزاد انجام می شود. بر اساس این آیین سنتی، برای نوزادانی که در فصل بهار متولد می شوند، در دهمین روز از تولد آنان، پس از حمام و غسلِ روز دهم نوزاد مراسم گل غلتان را انجام می دهند و برای نوزادانی که در فصول دیگر سال متولد می شوند نیز این رسم را در اولین فصل بهار پس از تولد آنان برگزار می کنند. در فصل بهار هم زمان با رویش گل های محمدی تعدادی از بانوانِ خانواده ی نوزاد تازه متولد شده در ساعات آغازین صبح برای چیدن گل به مزارع و باغ های گل محمدی رفته و با همراهی صلوات و خواندن اشعار به جمع آوری گل برای اجرای این مراسم می پردازند. پس از اتمام جمع آوری گل های چیده شده آن ها را پرپر می کنند. چهار تَن از بانوان هر یک چهار گوشه پارچه ای سفید رنگ را گرفته و در میان آن گل های پرپر شده را می ریزند. پس از حمام و خشک کردن بدن نوزاد، او را در میان این پارچه ی پر گل نهاده و همراه با ذکر نام پنج تن، ختم صلوات، با خواندن اشعار و ابیاتی و توصیفِ زیبایی‌های کودک خود شروع به انجام این آیین و غلتاندن و تطهیر بدن نوزاد در بین برگ گل ها می نمایند. پس از اتمام مراسم از مهمانان با نوشیدنی و شیرینی پذیرائی می شود.
این آیین به یکی از افسانه های قدیمی ایران با نام «گل خندان» برمی گردد که در آن انسان هایی مقدس و پاک نوید و بشارتِ تولد نوزادی مبارک را می دهند که با هر بار خندیدن او از دهانش گل می شکفد و با هر بار گریه اش، اشک‌های او تبدیل به مروارید شده و خشت های زیر پایش با هر قدمی که بر می‌دارد به طلا و نقره تبدیل می شوند. گمان می رود که مراسم سنتی «گل غلتان» نیز آیینِ «گل خندان» باشد تا با تولد نوزادان، خوشبختی و برکت را برای خانواده هایشان به ارمغان آورند.
همه ساله اجرای این مراسم زیبا گاه در قالب جشنواره ی سنتی اجرا شده و سبب حضور گردشگران و بازدیدکنندگان فراوانی به این منطقه می شود. در کنار اجرای آیین سنتی غلتاندن نوزادان در میان گل های محمدی، موسیقی محلی، رقص چوب محلی، بازی های محلی، بازارچه های فراورده های سنتی و محلی، امکان بازدید از جاذبه های تاریخی، طبیعی و تفریحی شهر، پخت همزمان سمنو، نان و فتیر محلی، بازدید از کارگاه های کَرباسبافی و همچنین کالسکه و شترسواری از برنامه های این جشنواره ی جالب و دیدنی است.
منابع: kojaro.com، digikala.com، wikipedia.org، www.safarme.ir، vista.ir،seoul.mfa.ir ، namnak.com
دفعات مشاهده: 603 بار | دفعات چاپ: 90 بار | دفعات ارسال به دیگران: 0 بار |
0 نظر